Kurczak EDI gorąco wita i serdecznie zaprasza wszystkich głodnych wiedzy uczniów oraz ich nauczycieli na kolejne edycje konkursów Pingwin i Panda z biologii. Konkursy o różnym stopniu trudności przeznaczone są dla uczniów klas V, VI, VII i VIII szkoły podstawowej (Pingwin i Panda).

Konkursy z biologii odbędą się: 27.11.2020 r. - Pingwin i 23.04.2021 r. - Panda w szkołach, które terminowo dokonały zgłoszenia. Godzinę rozpoczęcia ustala szkolny koordynator konkursu. Każdy konkurs trwa 45 minut + 10 minut na sprawy organizacyjne. Materiały niezbędne do prawidłowego przeprowadzenia konkursu otrzymają Państwo drogą pocztową na około tydzień przed konkursem (w wypadku nie otrzymania materiałów prosimy o kontakt telefoniczny 22 509-86-70). W przesyłce znajdą Państwo:

• testy,
• karty odpowiedzi,
• druk protokołu z instrukcją przeprowadzenia konkursu,
• druk wpłaty,
• kopertę zwrotną.

Konkursy z biologii przeprowadzane są w formie testów jednokrotnego wyboru. Każdy test to 30 pytań z czterema wariantami odpowiedzi. Wybraną przez siebie odpowiedź uczeń zakreśla zamalowując czarnym lub niebieskim długopisem odpowiednie pole. Za odpowiedź prawidłową uczeń otrzymuje +1 punkt, odpowiedź nieprawidłowa to -1 punkt, a przy braku odpowiedzi punktów 0. Dla najlepszych uczniów EDI przygotował atrakcyjne nagrody.

Jeżeli mają Państwo pytania chętnie odpowiemy. Prosimy o kontakt telefoniczny: (22) 509-86-70 lub na adres e-mail: edi@edi.edu.pl

EDI życzy powodzenia!

Zakres tematyczny - PINGWIN

Klasa V szkoły podstawowej 

1. Biologia jako nauka:

• o czym jest biologia
• cechy organizmów
• czynności życiowe organizmów
• organizmy wielokomórkowe
• dziedziny biologii jako nauki

2. Biologia i sposoby jej poznania:

• obserwacje
• doświadczenia
• metoda naukowa i jej etapy
• jak być dobrym biologiem?
• źródła wiedzy o biologii

3. Obserwujemy przez mikroskop:

• budowa mikroskopu optycznego
• preparaty mikroskopowe i ich przygotowanie

4. Organizmy żywe:

• kwasy nukleinowe
• komórka zwierzęca i jej budowa
• komórka roślinna i jej budowa
• komórka bakteryjna
• samożywność i fotosynteza
• dlaczego rośliny przeprowadzają fotosyntezę?
• chemosynteza
• cudzożywność
• roślinożercy, mięsożercy, wszystkożercy
• pasożyty i półpasożyty

Klasa VI szkoły podstawowej 

1. Zwierzęta i ich królestwo:

• cechy zwierząt
• budowa organizmu zwierzęcego
• kręgowce i bezkręgowce

2. Zwierzęta i ich tkanki:

• rodzaje tkanek
• obserwacje tkanek pod mikroskopem
• krew jako tkanka płynna
• cechy charakterystyczne poszczególnych tkanek

3. Parzydełkowce, płazińce, nicienie, pierścienice:

• budowa i rodzaje parzydełkowców
• znaczenie parzydełkowców w przyrodzie
• płazińce i ich budowa
• pasożyty - tasiemiec, rozwój i znaczenie w przyrodzie
• nicienie - choroby wywoływane przez nie
• pierścienice w przyrodzie, ich budowa i znaczenie

Klasa VII szkoły podstawowej

1. Aparat ruchu – aktywny i bierny:

• podział, budowa i znaczenie mięśni, szkielet osiowy, obręczy i kończyn, podział i budowa kości
• higiena i choroby układu ruchu
• budowa kręgów stanowiących aparat ruchowy głowy

2. Układ krążenia:

• budowa i funkcja
• budowa naczyń krwionośnych, serca
• grupy krwi
• proces krzepnięcia krwi
• higiena i choroby układu krążenia
• budowa i funkcje krwi

3. Układ odpornościowy:

• budowa i funkcja
• podział odporności
• zaburzenia funkcjonowania układu odpornościowego

Klasa VIII szkoły podstawowej

1. Genetyka:

• przebieg replikacji
• podziały komórkowe
• ekspresja informacji genetycznej
• cechy kodu genetycznego
• podstawowe pojęcia w genetyce, w tym: gen, genotyp, fenotyp, genom, kariotyp, homozygota, heterozygota, genofor, nukleoid
• budowa kwasów nukleinowych i ich formy; budowa nukleotydu i nukleozydu
• dziedziczenie cech u człowieka, w tym grup krwi; dominacja zupełna; I i II Prawo Mendla
• podział i przyczyny zmienności, w tym: środowiskowa, rekombinacyjna i mutacyjna

2. Ekologia:

• podstawowe pojęcia w ekologii
• właściwości populacji i interakcje międzypopulacyjne
• poziomy troficzne; sieci zależności pokarmowych; łańcuchy troficzne
• przegląd ekosystemów wodnych i lądowych; biomy na ziemi; strefy mórz, oceanów i jezior
• sukcesja pierwotna i wtórna
• krążenie pierwiastków i związków w przyrodzie: węgla, azotu, fosforu, wody, dwutlenku węgla
• zagrożenia i ochrona wód, powietrza i gleby

Klasa I liceum ogólnokształcącego (po szkole podstawowej)

1. Rola pierwiastków (makro i mikroelementów) w organizmie człowieka.
2. Rola białek, cukrów i tłuszczów.
3. Budowa i funkcje kwasów nukleinowych:

• budowa i funkcje nukleotydów
• zasada komplementarności
• budowa DNA
• występowanie i znaczenie DNA
• budowa i rodzaje RNA
• znaczenie RNA

4. Budowa komórki eukariotycznej:

• podział komórek na eukariotyczne i prokariotyczne
• główne elementy komórki eukariotycznej
• przykłady przystosowania komórek do pełnionych przez nie funkcji
• porównanie budowy komórek zwierzęcych, roślinnych  i grzybowych

5. Budowa i znaczenie błon biologicznych:

• budowa i rodzaje błon biologicznych
• funkcje błon biologicznych
• rodzaje transportu przez błony (transport bierny i czynny)
• osmoza w komórce roślinnej i zwierzęcej
• badanie wpływu roztworów o różnym stężeniu na zjawisko osmozy

6. Budowa i rola jadra komórkowego:

• budowa jądra komórkowego
• funkcje jądra komórkowego
• organizacja materiału genetycznego w jądrze komórkowym

7. Składniki cytoplazmy:

• budowa i funkcje cytozolu
• budowa i funkcje cytoszkieletu
• system błon wewnątrzkomórkowych (siateczka śródplazmatyczna, wakuole, lizosomy, aparat Golgiego)
• funkcje rybosomów
• budowa i funkcje mitochondriów

Klasa I liceum ogólnokształcącego (po gimnazjum)

1. Podstawowe reguły dziedziczenia genów i zadania genetyczne:

• zależność między genotypem a fenotypem
• allele jako różne wersje genu
• dominacja i recesywność alleli – dominacja zupełna „Pisum”, niezupełna, kodominacja
• homozygoty i heterozygoty
• cechy dominujące i recesywne u człowieka
• badania Mendla
• pojęcia: gen, genom, fenotyp, genotyp, kariotyp
• reguły dziedziczenia – prawo czystości gamet; cechy dominujące i recesywne u grochu
• reguły dziedziczenia – prawo niezależnej segregacji cech
• przykłady dziedziczenia cech u ludzi
• przykłady innych sposobów dziedziczenia cech
• dziedziczenie grup krwi - zadania; czynnik Rh i jego podłoże genetyczne

2. Genetyczne uwarunkowania płci. Cechy sprzężone z płcią:

• mechanizmy warunkowania płci u człowieka i innych organizmów
• dziedziczenie cech sprzężonych z płcią
• cechy związane z płcią
• sprzężenia genów; teoria Morgana

3. Zmiany w informacji genetycznej:

• rekombinacja genetyczna
• crossing-over
• mutacje i czynniki mutagenne
• podział mutacji na spontaniczne i indukowane
• podział mutacji na genowe i chromosomowe
• analiza rodowodów jako metoda diagnozowania mutacji
• skutki mutacji
• mutacje milczące, indukowane, nonsensowne, generatywne, somatyczne
• genetyczne podłoże nowotworów

4. Choroby genetyczne człowieka:

• przyczyny chorób genetycznych
• charakterystyka wybranych chorób jednogenowych
• charakterystyka wybranych chorób chromosomalnych
• poradnictwo genetyczne
• badania prenatalne
• testy pourodzeniowe
• ocena ryzyka poczęcia chorego dziecka

Zakres tematyczny - PANDA

Klasa V szkoły podstawowej

1. Biologia jako nauka o życiu:

• biologia jako nauka
• jak poznawać biologię
• obserwacje mikroskopowe

2. Budowa organizmów i ich czynności życiowe:

• składniki chemiczne organizmów
• budowa komórki zwierzęcej
• budowa komórki roślinnej
• inne rodzaje komórek
• samożywność
• cudzożywność
• sposoby oddychania organizmów
• klasyfikacja organizmów

3. Wirusy, bakterie, grzyby, protisty:

• cechy wirusów i bakterii
• występowanie wirusów i bakterii
• odżywienie, rozmnażanie i znaczenie wirusów i bakterii
• cechy i występowanie protistów
• protisty jednokomórkowe i wielokomórkowe
• choroby wywoływane przez protisty
• budowa i różnorodność grzybów
• porosty i ich budowa

4. Tkanki i organy roślinne:

• rodzaje tkanek roślinnych
• korzeń - główne funkcje u budowa
• pędy - budowa i funkcje łodygi
• liście - budowa i główne funkcje

5. Różnorodność roślin:

• środowisko życia, cechy charakterystyczne mchów i paprotników
• ich znaczenie w przyrodzie
• budowa mchów i budowa paprotników
• cechy ogólne roślin nagonasiennych i okrytonasiennych

Klasa VI szkoły podstawowej

1. Proste zwierzęta bezkręgowe:

• pierścienice - środowisko, tryb życia i cechy pierścienic; nowe cechy pierścienic
• przystosowania pijawki do pasożytniczego trybu życia
• budowa zewnętrzna i wewnętrzna oraz przegląd systematyczny pierścienic
• znaczenie pierścienic w przyrodzie i dla człowieka
• cechy stawonogów
• środowisko i tryb życia stawonogów
• budowa zewnętrzna skorupiaków
• przegląd systematyczny skorupiaków i ich znaczenie w przyrodzie i dla człowieka
• owady - środowisko i tryb życia
• charakterystyczne cechy budowy zewnętrznej i wewnętrznej owadów
• przegląd systematyczny i znaczenie owadów
• pajęczaki - środowisko i tryb życia
• budowa zewnętrzna i wewnętrzna pajęczaków
• przegląd systematyczny pajęczaków i ich znaczenie w przyrodzie i dla człowieka
• typ: mięczaki - środowisko i tryb życia; budowa morfologiczna ślimaka, małży i głowonoga
• przegląd systematyczny mięczaków - gromady; ślimaki występujące w Polsce - w wodzie słodkiej, na lądzie w ogrodzie; małże Morza Bałtyckiego
• znaczenie mięczaków w przyrodzie i dla człowieka
• systematyka bezkręgowców - podstawowe typy i gromady

Klasa VII szkoły podstawowej

1. Narządy zmysłów człowieka:

• charakterystyka narządów zmysłów
• wady wzroku i słuchu

2. Regulacja nerwowa:

• podział układu nerwowego
• charakterystyka układu nerwowego
• budowa neuronu
• odruchy i budowa łuku odruchowego
• choroby układu nerwowego

3. Rozmnażanie, wzrost i rozwój:

• budowa i rola żeńskiego i męskiego układu rozrodczego
• choroby przenoszone drogą płciową
• od poczęcia do narodzin; rozwój płodu
• ciąża - planowanie, higiena i zagrożenia
• od narodzin do starości
• podstawowe metody i środki antykoncepcyjne

4. Układ oddechowy:

• budowa i rola układu
• mechanizm wymiany gazowej
• oddychanie komórkowe
• higiena i choroby układu oddechowego

5. Współczesne zagrożenia zdrowia. Równowaga wewnętrzna organizmu.
6. Zdrowie a cywilizacja. Czynniki chorobotwórcze. Drogi zakażenia. Choroby społeczne, cywilizacyjne, pasożytnicze, zakaźne i genetycznie uwarunkowane.
7. Pierwsza pomoc w przypadku zaburzeń krążeniowo-oddechowych.

Klasa VIII szkoły podstawowej

1. Ekologia:

• podstawowe pojęcia w ekologii
• tolerancja ekologiczna. Przykłady gatunków wskaźnikowych. Stenobionty i eurybionty
• organizm a środowisko
• interakcje między i wewnątrzpopulacyjne
• strategie rozrodu - r i K
• zależności pokarmowe; łańcuch spasania i detrytusowy; piramidy troficzne; sieci zależności troficznych
• materia i energia w ekosystemie
• cechy i struktura populacji; krzywe przeżywania i wzrostu populacji - jotowata i esowata
• cykle biogeochemiczne - węgiel, azot
• struktura i funkcjonowanie ekosystemu
• biomy lądowe
• sukcesja ekologiczna
• zanieczyszczenia środowiska
• gatunki inwazyjne
• źródła i skutki zanieczyszczeń atmosfery, hydrosfery i litosfery; dziura ozonowa, efekt cieplarniany, kwaśne deszcze
• odpady i ich segregacja - pojemniki do segregacji i zasady segregacji odpadów

2. Racjonalne gospodarowanie zasobami przyrody:

• rodzaje zasobów przyrody oraz skutki ich niewłaściwej eksploatacji
• odnawianie zasobów przyrody
• zrównoważony rozwój
• ochrona zasobów przyrody na co dzień

3. Genetyka:

• genetyka klasyczna I i II Prawo Mendla
• dziedziczenie cech - dominacja zupełna i niezupełna, kodominacja (dziedziczenie grup krwi), cechy sprzężone z płcią Hemofilia i daltonizm); zadania genetyczne
• zmienność organizmów; zmienność mutacyjna; mutacje punktowe i chromosomowe liczbowe - przykłady chorób punktowych - autosomalnych recesywnych, dominujących oraz chorób chromosomowych liczbowych i strukturalnych oraz ich zapisy
• przykałdy cech recesywnych i dominujących u człowieka
• pojęcia: kariotyp, genom, gen, genotyp, mutacja milcząca, spontaniczna, indukowana, dynamiczna, zmiany sensu, zmiany ramki odczytu