Serdecznie zapraszamy wszystkich głodnych wiedzy uczniów oraz ich nauczycieli na kolejne edycje konkursów Pingwin i Panda z biologii. Konkursy o różnym stopniu trudności przeznaczone są dla uczniów klas V-VIII szkoły podstawowej (Pingwin i Panda).
Konkursy z biologii odbędą się: 24.11.2023 r. - Pingwin i 12.04.2024 r. - Panda w szkołach, które terminowo dokonały zgłoszenia. Godzinę rozpoczęcia ustala szkolny koordynator konkursu. Każdy konkurs trwa 45 minut + 10 minut na sprawy organizacyjne. Materiały niezbędne do prawidłowego przeprowadzenia konkursu otrzymają Państwo drogą pocztową.
Konkursy z biologii przeprowadzane są w formie testów jednokrotnego wyboru. Każdy test to 30 pytań z czterema wariantami odpowiedzi. Dla najlepszych uczniów EDI przygotował atrakcyjne nagrody.
Jeżeli mają Państwo pytania chętnie na nie odpowiemy. Prosimy o kontakt telefoniczny: 22-509-86-70 lub na adres e-mail: edi@edi.edu.pl
EDI życzy powodzenia!
Ulotka informacyjna - konkurs PINGWIN
Ulotka informacyjna - konkurs PANDA
Zakres tematyczny - PINGWIN
Klasa V szkoły podstawowej
1. Mikroskop, preparaty i obserwacje:
- budowa mikroskopu optycznego
- mikroskop elektronowy
- obliczanie powiększenia mikroskopu
2. Składniki chemiczne organizmów:
- pierwiastki budujące ciało organizmów
- podstawowe grupy związków chemicznych występujących w organizmach (białka, cukry, tłuszcze, kwasy nukleinowe, woda, sole mineralne) - budowa, przykłady i ich funkcje
3. Komórka zwierzęca i jej budowa.
4. Komórka roślinna i jej budowa.
5. Komórka bakteryjna i jej budowa.
6. Fotosynteza, chemosynteza.
7. Samożywność i cudzożywność.
Klasa VI szkoły podstawowej
1. Zakres materiału klasy 5.
2. Zwierzęta i ich królestwo:
- cechy zwierząt
- kręgowce i bezkręgowce
- grupy systematyczne kręgowców i bezkręgowców
3. Zwierzęta i ich tkanki:
- rodzaje tkanek zwierzęcych
- obserwacje tkanek pod mikroskopem
- krew jako tkanka płynna
- cechy charakterystyczne poszczególnych tkanek zwierzęcych
4. Od parzydełkowców do pierścienic:
- środowisko życia parzydełkowców
- budowa parzydełkowców
- postacie parzydełkowców
- przegląd parzydełkowców
- przedstawiciele parzydełkowców
- środowisko życia i tryb życia płazińców
- charakterystyczne cechy płazińców
- rozwój tasiemca
- przedstawiciele płazińców
- sposoby zarażenia się tasiemcem, zasady profilaktyki
- środowisko życia nicieni
- charakterystyczne cechy nicieni
- choroby wywoływane przez nicienie
Klasa VII szkoły podstawowej
1. Zakres materiału klasy 6.
2. Budowa komórki prokariotycznej i eukariotycznej.
3. Przegląd tkanek zwierzęcych.
4. Aparat ruchu - aktywny i bierny:
- podział, budowa i znaczenie mięśni, szkielet osiowy, obręczy i kończyn, podział i budowa kości
- higiena i choroby układu ruchu
- budowa kręgów stanowiących aparat ruchowy głowy
5. Układ krążenia:
- budowa i funkcja
- budowa naczyń krwionośnych, serca
- grupy krwi
- proces krzepnięcia krwi
- higiena i choroby układu krążenia
- budowa i funkcje krwi
- budowa i funkcja układu limfatycznego
6. Układ odpornościowy:
- budowa i funkcja
- podział odporności
- komórki układu odpornościowego
- zaburzenia funkcjonowania układu odpornościowego
7. Układ pokarmowy:
- odżywianie: składniki pokarmu (białka, cukry, tłuszcze, witaminy i ich przegląd, sole mineralne)
- budowa i funkcjonowanie układu pokarmowego
- zasady prawidłowego żywienia
- witaminy
- trawienie i wchłanianie składników pokarmowych
Klasa VIII szkoły podstawowej
1. Zakres materiału klasy 7.
2. Genetyka:
- budowa DNA i RNA
- przebieg replikacji
- podziały komórkowe
- ekspresja informacji genetycznej
- cechy kodu genetycznego
- podstawowe pojęcia w genetyce, w tym: gen, genotyp, fenotyp, genom, kariotyp, homozygota, heterozygota, genofor, nukleoid
- budowa kwasów nukleinowych i ich formy; budowa nukleotydu i nukleozydu
- dziedziczenie cech u człowieka, w tym grup krwi; dominacja zupełna; I i II Prawo Mendla
- podział i przyczyny zmienności, w tym: środowiskowa, rekombinacyjna i mutacyjna
- mutacje punktowe (substytucje, insercje i delecje); mutacje chromosomowe strukturalne (delecja, translokacja) i liczbowe (monosmie, trisomie, tetrasomie, nullisomie)
- choroby genetyczne
3. Ewolucjonizm:
- mechanizmy i prawidłowości ewolucji, w tym mutacje, dobór naturalny, dryf genetyczny, adaptacje
- przykłady doboru stabilizującego, rozdzielającego i kierunkowego
- historia myśli ewolucyjnej, dowody ewolucji, powstanie życia na Ziemi
4. Antropogeneza:
- systematyka człowieka; różnice między człowiekiem rozumnym a innymi naczelnymi, w tym człekokształtnymi
- przebieg ewolucji człowieka
- pochodzenie człowieka
5. Ekologia:
- podstawowe pojęcia w ekologii
- tolerancja ekologiczna; przykłady gatunków wskaźnikowych; stenobionty i eurybionty
- organizm a środowisko
- interakcje między i wewnątrzpopulacyjne
- strategie rozrodu - r i K
- zależności pokarmowe - interakcje antagonistyczne i nieantagonistyczne wraz z przykładami - allelopatia, pasożytnictwo, drapieżnictwo, roślinożerność, konkurencja, protokooperacja, komensalizm, mutualizm; pojęcie mutualizmu fakultatywnego i obligatoryjnego; łańcuch spasania i detrytusowy; piramidy troficzne; sieci zależności pokarmowych
- materia i energia w ekosystemie; budowa ekosystemu
- cechy i struktura populacji; krzywe przeżywania (WKLĘSŁA, WYPUKŁA) i wzrostu populacji - jotowata i esowata
Zakres tematyczny - PANDA
Klasa V szkoły podstawowej
1. Wirusy i bakterie.
2. Różnorodność protistów:
- różnorodność budowy protistów
- czynności życiowe protistów (odżywianie, oddychanie, rozmnażanie)
- drogi rozprzestrzenia się i zasady profilaktyki chorób wywołanych przez protisty
2. Budowa i różnorodność grzybów; porosty:
- środowisko życia grzybów
- cechy umożliwiające zakwalifikowanie organizmu do grzybów
- różnorodność budowy grzybów
- czynności życiowe grzybów (odżywianie, oddychanie, rozmnażanie)
- budowa porostów
- typy plech
- znaczenie porostów
3. Tkanki i organy roślinne:
- rodzaje tkanek roślinnych
- korzeń - budowa i funkcje, przekształcenia
- pęd - budowa i funkcje, przekształcenia
- liść - główne funkcje, budowa, przekształcenia
Klasa VI szkoły podstawowej
1. Zakres materiału klasy 5.
2. Mięczaki:
- występowanie
- wygląd i cechy
- zróżnicowanie
- znaczenie w przyrodzie i dla ludzi
3. Kręgowce zmiennocieplne: Ryby - kręgowce środowisk wodnych:
- charakterystyczne cechy kręgowców
- gromady kręgowców
- środowisko życia ryb
- przystosowania ryb do życia w wodzie
- budowa zewnętrzna ryb
- sposób rozmnażania i rozwój ryb
- opieka ryb nad potomstwem
- przegląd ryb
- gatunki chronione ryb
4. Kręgowce zmiennocieplne: Płazy - kręgowce wodno-lądowe:
- środowisko życia płazów
- przystosowania płazów do życia w środowisku wodno-lądowym
- narządy oddechowe płazów
- rozmnażanie i rozwój płazów
- zróżnicowanie budowy i trybu życia płazów
- gatunki płazów żyjące w Polsce
- przegląd płazów
- gatunki chronione płazów
5. Kręgowce zmiennocieplne: Gady - kręgowce lądowe:
- środowisko życia
- przystosowania
- oddychanie i rozmnażanie
- zróżnicowanie
- przegląd i znaczenie, ochrona
Klasa VII szkoły podstawowej
1. Zakres materiału klasy 6.
2. Narządy zmysłów człowieka:
- charakterystyka narządów zmysłów
- wady wzroku i słuchu
3. Regulacja nerwowa i hormonalna:
- podział układu nerwowego
- charakterystyka układu nerwowego
- budowa neuronu
- odruchy i budowa łuku odruchowego
- choroby układu nerwowego
- układ hormonalny
- gruczoły dokrewne i ich przegląd, rola i rodzaje hormonów
- zasada działania hormonów, antagonistyczne działanie hormonów
- choroby układu dokrewnego
4. Układ wydalniczy:
- budowa układu wydalniczego
- etapy powstawania moczu ostatecznego
- skład moczu
- higiena i choroby układu wydalniczego
5. Rozmnażanie, wzrost i rozwój:
- budowa i rola żeńskiego i męskiego układu rozrodczego; cykl miesiączkowy
- choroby przenoszone drogą płciową
- od poczęcia do narodzin; rozwój płodu
- ciąża - planowanie, higiena i zagrożenia
- od narodzin do starości
- podstawowe metody i środki antykoncepcyjne
Klasa VIII szkoły podstawowej
1. Zakres materiału klasy 7.
2. Ekologia:
- podstawowe pojęcia w ekologii
- tolerancja ekologiczna; przykłady gatunków wskaźnikowych; stenobionty i eurybionty
- organizm a środowisko
- interakcje między i wewnątrzpopulacyjne
- strategie rozrodu - r i K
- zależności pokarmowe - interakcje antagonistyczne i nieantagonistyczne wraz z przykładami - allelopatia, pasożytnictwo, drapieżnictwo, roślinożerność, konkurencja, protokooperacja, komensalizm, mutualizm; pojęcie mutualizmu fakultatywnego i obligatoryjnego; łańcuch spasania i detrytusowy; piramidy troficzne; sieci zależności troficznych
- materia i energia w ekosystemie
- cechy i struktura populacji; krzywe przeżywania (WKLĘSŁA, WYPUKŁA) i wzrostu populacji - jotowata i esowata
- cykle biogeochemiczne - węgiel, azot
- struktura i funkcjonowanie ekosystemu
- biomy lądowe
- sukcesja ekologiczna
- zanieczyszczenia środowiska
- gatunki inwazyjne
- źródła i skutki zanieczyszczeń atmosfery, hydrosfery i litosfery; dziura ozonowa, efekt cieplarniany, kwaśne deszcze, smog i jego rodzaje
- odpady i ich segregacja - pojemniki do segregacji i zasady segregacji odpadów
3. Racjonalne gospodarowanie zasobami przyrody:
- rodzaje zasobów przyrody oraz skutki ich niewłaściwej eksploatacji
- odnawianie zasobów przyrody
- zrównoważony rozwój
- ochrona zasobów przyrody na co dzień
4. Człowiek i środowisko:
- sposoby ochrony przyrody
- wpływ człowieka na różnorodność biologiczną
- racjonalne gospodarowanie zasobami przyrody
- różnorodność biologiczna
5. Genetyka i ewolucjonizm:
- genetyka klasyczna I i II Prawo Mendla
- dziedziczenie cech - dominacja zupełna i niezupełna, kodominacja (dziedziczenie grup krwi), cechy sprzężone z płcią Hemofilia i daltonizm); zadania genetyczne
- zmienność organizmów; zmienność mutacyjna; mutacje punktowe i chromosomowe liczbowe - przykłady chorób punktowych - autosomalnych recesywnych, dominujących oraz chorób chromosomowych liczbowych i strukturalnych oraz ich zapisy
- mutacje punktowe (substytucje, insercje i delecje); mutacje chromosomowe strukturalne (delecja, translokacja) i liczbowe (monosmie, trisomie, tetrasomie, nullisomie)
- choroby genetyczne
- przykłady cech recesywnych i dominujących u człowieka
- pojęcia: kariotyp, genom, gen, genotyp, mutacja milcząca, spontaniczna, indukowana, dynamiczna, zmiany sensu, zmiany ramki odczytu
- pośrednie i bezpośrednie dowody ewolucji
- czynniki ewolucji