Biologia

Zakres tematyczny - PINGWIN

Na każdym poziomie edukacji obowiązuje zasada kumulatywności - wiedza i umiejętności zdobyte we wcześniejszych latach muszą być kontynuowane i rozwijane, zgodnie z podstawą programową. Oznacza to, że zagadnienia omawiane we wcześniejszych klasach mogą pojawić się również w testach na późniejszych etapach nauki.

Klasa V szkoły podstawowej

1. Treści nauczania zawarte w zakresie materiału z przyrody w klasie 4.
2. Samożywność i cudzożywność.
3. Sposoby oddychania organizmów.
4. Klasyfikacja organizmów.
5. Wirusy i bakterie.
6. Protisty.
7. Budowa i różnorodność grzybów.
8. Porosty - budowa, występowanie, znaczenie.
9. Tkanki roślinne.

Klasa VI szkoły podstawowej

1. Treści nauczania zawarte w zakresie materiału z biologii w klasie 5.
2. Parzydełkowce, płazińce, nicienie, pierścienice - budowa, cechy, przystosowanie do życia, przegląd i znaczenie, funkcje życiowe.
3. Stawonogi i mięczaki.
4. Ryby - środowisko życia, przystosowanie, przegląd i znaczenie.
5. Ochrona i występowanie ryb w Polsce.

Klasa VII szkoły podstawowej

1. Zakres materiału klasy 6.
2. Aparat ruchu - aktywny i bierny:
   
   • podział, budowa i znaczenie mięśni, szkielet osiowy, obręczy i kończyn, podział i budowa kości
   • higiena i choroby układu ruchu
   • budowa kręgów stanowiących aparat ruchowy głowy
3. Układ pokarmowy:
   
   • odżywianie: składniki pokarmu (białka, cukry, tłuszcze, witaminy i ich przegląd, sole mineralne)
   • budowa i funkcjonowanie układu pokarmowego
   • zasady prawidłowego żywienia
   • witaminy
   • trawienie i wchłanianie składników pokarmowych
   • choroby i higiena układu pokarmowego
4. Układ krążenia:
   
   • budowa i funkcja
   • budowa naczyń krwionośnych, serca
   • grupy krwi
   • proces krzepnięcia krwi
   • budowa i funkcje krwi
   • budowa i funkcja układu limfatycznego
   • higiena i choroby układu krążenia
5. Układ odpornościowy:
   • budowa i funkcja
   • odział odporności
   • komórki układu odpornościowego
   • zaburzenia funkcjonowania układu odpornościowego

Klasa VIII szkoły podstawowej

1. Zakres materiału klasy 7.
2. Genetyka:
   
   • budowa DNA i RNA
   • przebieg replikacji
   • podziały komórkowe
   • ekspresja informacji genetycznej
   • cechy kodu genetycznego
   • podstawowe pojęcia w genetyce, w tym: gen, genotyp, fenotyp, genom, kariotyp, homozygota, heterozygota, genofor, nukleoid
   • budowa kwasów nukleinowych i ich formy; budowa nukleotydu i nukleozydu
   • dziedziczenie cech u człowieka, w tym grup krwi; dominacja zupełna; I i II Prawo Mendla
   • podział i przyczyny zmienności, w tym: środowiskowa, rekombinacyjna i mutacyjna; mutacje punktowe (substytucje, insercje i delecje); mutacje chromosomowe strukturalne (delecja, translokacja) i liczbowe (monosmie, trisomie, tetrasomie, nullisomie); choroby genetyczne
3. Ewolucjonizm:
   
   • źródła wiedzy o ewolucji
   • mechanizmy i prawidłowości ewolucji, w tym mutacje, dobór naturalny, dryf genetyczny, adaptacje
   • przykłady doboru stabilizującego, rozdzielającego i kierunkowego
   • historia myśli ewolucyjnej, dowody ewolucji, powstanie życia na Ziemi
4. Antropogeneza:
   • systematyka człowieka; różnice między człowiekiem rozumnym a innymi naczelnymi, w tym człekokształtnymi
   • przebieg ewolucji człowieka
   • pochodzenie człowieka

Zakres tematyczny - PANDA

Na każdym poziomie edukacji obowiązuje zasada kumulatywności - wiedza i umiejętności zdobyte we wcześniejszych latach muszą być kontynuowane i rozwijane, zgodnie z podstawą programową. Oznacza to, że zagadnienia omawiane we wcześniejszych klasach mogą pojawić się również w testach na późniejszych etapach nauki.

Klasa V szkoły podstawowej

1. Treści nauczania zawarte w zakresie materiału z przyrody w klasie 4.
2. Grzyby i porosty - środowisko życia, cechy budowy, funkcje życiowe, znaczenie.
3. Mchy - środowisko życia, budowa, rozmnażanie, znaczenie w przyrodzie i dla człowieka.
4. Paprotniki - środowisko życia, budowa, rozmnażanie, znaczenie.
5. Nagonasienne - środowisko życia, budowa, cechy, rozmnażanie, znaczenie.
6. Gatunki krzewów i drzew iglastych.
7. Okrytonasienne - cechy i formy roślin, budowa, rozmnażanie.

Klasa VI szkoły podstawowej

1. Treści nauczania zawarte w zakresie materiału z biologii w klasie 5.
2. Tkanki zwierzęce: nabłonkowa, mięśniowa, nerwowa.
3. Bezkręgowce - występowanie, podział, cechy i funkcje życiowe przegląd i znaczenie.
4. Kręgowce zmiennocieplne: ryby, płazy i gady - cechy, występowanie, funkcje życiowe, przegląd i znaczenie.
5. Ochrona kręgowców w Polsce.

Klasa VII szkoły podstawowej

1. Zakres materiału klasy 6.
2. Układ wydalniczy:
   • budowa układu wydalniczego
   • etapy powstawania moczu ostatecznego
   • skład moczu
   • higiena i choroby układu wydalniczego
3. Regulacja nerwowa i hormonalna:
   • podział układu nerwowego
   • charakterystyka układu nerwowego
   • budowa neuronu
   • odruchy i budowa łuku odruchowego
   • choroby układu nerwowego
   • układ hormonalny
4. Narządy zmysłów człowieka:
   • charakterystyka narządów zmysłów
   • wady wzroku i słuchu
5. Układ hormonalny:
   • gruczoły dokrewne i ich przegląd, rola i rodzaje hormonów
   • zasada działania hormonów, antagonistyczne działanie hormonów
   • choroby układu dokrewnego

Klasa VIII szkoły podstawowej

1. Zakres materiału klasy 7.
2. Ekologia:
   
   • podstawowe pojęcia w ekologii
   • tolerancja ekologiczna; przykłady gatunków wskaźnikowych; stenobionty i eurybionty
   • organizm a środowisko
   • interakcje między i wewnątrzpopulacyjne
   • strategie rozrodu - r i K
   • zależności pokarmowe - interakcje antagonistyczne i nieantagonistyczne wraz z przykładami - allelopatia ujemna, amensalizm, pasożytnictwo, drapieżnictwo, roślinożerność, konkurencja, protokooperacja, komensalizm, mutualizm; pojęcie mutualizmu fakultatywnego i obligatoryjnego; łańcuch spasania i detrytusowy; piramidy troficzne; sieci zależności troficznych
   • materia i energia w ekosystemie
   • cechy i struktura populacji; krzywe przeżywania (WKLĘSŁA, WYPUKŁA) i wzrostu populacji - jotowata i esowata
   • cykle biogeochemiczne - węgiel, azot
   • struktura i funkcjonowanie ekosystemu
   • biomy lądowe
   • sukcesja ekologiczna
   • zanieczyszczenia środowiska
   • gatunki inwazyjne
   • źródła i skutki zanieczyszczeń atmosfery, hydrosfery i litosfery; dziura ozonowa, efekt cieplarniany, kwaśne deszcze, smog i jego rodzaje
   • pojęcia: reintrodukcja, introdukcja, rekultywacja, restytucja, ekstynkcja; gatunki zwornikowe; dymorfizm płciowy, mimetyzm, mimikra
   • odpady i ich segregacja - pojemniki do segregacji i zasady segregacji odpadów
3. Racjonalne gospodarowanie zasobami przyrody:
   
   • rodzaje zasobów przyrody oraz skutki ich niewłaściwej eksploatacji
   • odnawianie zasobów przyrody
   • zrównoważony rozwój
   • ochrona zasobów przyrody na co dzień
4. Człowiek i środowisko:
   • racjonalne gospodarowanie zasobami przyrody
   • różnorodność biologiczna