Język polski

Zakres tematyczny – PINGWIN

Klasa IV szkoły podstawowej

1. Czytanie tekstu literackiego lub publicystycznego ze zrozumieniem oraz wiedza o literaturze:

• baśń, legenda, opowiadanie,
• cechy wiersza: rym, rytm, wers, strofa,
• epitet, porównanie, przenośnia,
• fikcja literacka,
• autor, narrator, bohater, czas i miejsce zdarzeń,
• wydarzenia, postacie i przedmioty fantastyczne i realistyczne,
• literatura: René Goscinny, Jean-Jacques Sempé, Mikołajek: Zabawa w kowbojów, Dżodżo, Palę cygaro, Zachorowałem.

2. Nauka o języku:

• głoska, litera, sylaba,
• wypowiedzenia oznajmujące, pytające, rozkazujące,
• komunikat, nadawca, odbiorca,
• rzeczownik - rodzaj, liczba, przypadek,
• przymiotnik - rodzaj (w l. poj. i mnogiej), liczba, przypadek,
• czasownik - rozpoznawanie w tekście,
• alfabet, głoska, samogłoska, spółgłoska, litera, sylaba, przenoszenie wyrazu,
• wyraz bliskoznaczny,
• rodzina wyrazów, wyrazy pokrewne,
• akapit, opis postaci, opis przedmiotu,
• pisownia wyrazów z ó, u, rz, ż, ch, h,
• wielka i mała litera,
• znaki interpunkcyjne,
• stosowanie zasad poprawności językowej,
• język potoczny i literacki.

Klasa V szkoły podstawowej

1. Czytanie tekstu literackiego lub publicystycznego ze zrozumieniem oraz wiedza o literaturze:

• zakres klasy IV,
• gatunki literackie: powieść, baśń, opowiadanie, legenda, mit (cechy),
• podmiot liryczny, obraz poetycki,
• rym, rytm, strofa, zwrotka, wers,
• porównanie, przenośnia (metafora), onomatopeja, epitet,
• narracja pierwszoosobowa, trzecioosobowa,
• bezpośredni zwrot do adresata,
• literatura: B. Prus, Katarynka.

2. Nauka o języku:

• zakres klasy IV,
• zdanie, równoważnik zdania,
• zdanie pojedyncze i złożone,
• przysłówek, przyimek, wyrażenie przyimkowe, spójnik,
• czasownik - osoby, liczby, czasy, rodzaje, tryby,
• forma osobowa i nieosobowa czasownika; formy zakończone na -no i -to, konstrukcje czasownika ze słowem się, bezokolicznik,
• podmiot, orzeczenie,
• spółgłoski miękkie i twarde,
• nazwy własne i pospolite,
• formy wypowiedzi: list, zaproszenie, podziękowanie, ogłoszenie,
• pisownia nie z różnymi częściami mowy; pisownia cząstki by,
• język potoczny i literacki ,
• pisownia ó, ż, rz niewymienne,
• nieodmienne części mowy: wykrzyknik i partykuła.

Klasa VI szkoły podstawowej

1. Czytanie tekstu literackiego lub publicystycznego ze zrozumieniem oraz wiedza o literaturze:

• zakres klasy V,
• gatunki literackie: powieść - świat przedstawiony utworu, mit, nowela (cechy),
• rymy dokładne i niedokładne,
• powtórzenie, anafora, uosobienie, ożywienie, porównanie, onomatopeja,
• dialog, monolog,
• narracja pierwszoosobowa, trzecioosobowa,
• popularne związki frazeologiczne związane z mitologią grecką,
• literatura: Mity greckie: Dwanaście prac Heraklesa.

2. Nauka o języku:

• zakres klasy V,
• synonimy, antonimy, wyrazy obcego pochodzenia,
• rzeczowniki własne i pospolite,
• rzeczowniki o nieregularnej odmianie, rzeczowniki nieodmieniające się,
• rzeczowniki występujące tylko w liczbie pojedynczej i tylko w liczbie mnogiej,
• stopniowanie przymiotnika i przysłówka,
• liczebniki główne, porządkowe, zbiorowe - odmiana,
• czasowniki dokonane i niedokonane,
• strona czynna i bierna czasownika,
• podmiot, orzeczenie, przydawka, dopełnienie, okolicznik,
• rodzina wyrazów, wyrazy pokrewne,
• formy literackie:powieść, opowiadanie, mit,
• interpunkcja zdania pojedynczego,
• język potoczny i literacki,
• czym jest adaptacja utworu literackiego,
• argumenty odnoszące się do faktów i do emocji,
• typy komunikatu: literacki, informacyjny, reklamowy.

Klasa VII szkoły podstawowej

1. Czytanie tekstu literackiego lub publicystycznego ze zrozumieniem oraz wiedza o literaturze:

• zakres klasy VI,
• gatunki literackie: ballada, satyra, przypowieść, powieść (rodzaje, świat przedstawiony), opowiadanie, nowela, komedia,
• apostrofa, wyrazy dźwiękonaśladowcze, powtórzenie, anafora,
• rodzaj literacki: liryka, epika, dramat,
• gatunki liryki: fraszka, pieśń, tren, sonet, komedia, tragedia,
• ogólne informacje biograficzne o A. Mickiewiczu,
• literatura: A. Mickiewicz, Dziady cz. II.

2. Nauka o języku:

• zakres klasy VI,
• części mowy, rzeczowniki o nietypowej odmianie,
• interpunkcja, przecinek przed spójnikami,
• strona czynna i bierna czasownika,
• partykuła, wykrzyknik,
• podmiot - rodzaje podmiotu,
• zdania bezpodmiotowe,
• zdania współrzędnie złożone - typy,
• orzeczenie czasownikowe i imienne,
• związki frazeologiczne,
• archaizm, neologizm,
• głoski ustne, nosowe, dźwięczne, bezdźwięczne,
• akcent wyrazowy,
• poprawność językowa.

Klasa VIII szkoły podstawowej

1. Czytanie tekstu literackiego lub publicystycznego ze zrozumieniem oraz wiedza o literaturze:

• zakres klasy VII,
• literatura piękna, naukowa, popularnonaukowa,
• rodzaje literackie: epika, liryka, dramat,
• gatunki: komedia, tragedia, fraszka, pieśń, sonet, ballada, satyra, bajka, literatura faktu,
• środki stylistyczne, w tym anafora, apostrofa,
• A. Mickiewicz - ogólnie o twórczości,
• literatura: A. Kamiński, Kamienie na szaniec.

2. Nauka o języku:

• zakres klasy VII,
• imiesłowy, imiesłowowy równoważnik zdania,
• zdania podrzędnie złożone - typy,
• mowa zależna i niezależna,
• strona czynna i bierna, czasowniki przechodnie i nieprzechodnie,
• budowa słowotwórcza wyrazu; wyraz podstawowy i pochodny, typy formantów,
• skróty i skrótowce,
• polszczyzna ogólna,
• dialekt, gwara, język środowiskowy,
• język literacki i potoczny,
• etyka słowa,
• fakt i opinia,
• rodzaje stylu,
• poprawność językowa.

Zakres tematyczny – PANDA

Klasa IV szkoły podstawowej

1. Czytanie tekstu literackiego lub publicystycznego ze zrozumieniem oraz wiedza o literaturze:

• dialog, narracja pierwszoosobowa i trzecioosobowa,
• wydarzenia realistyczne i fantastyczne,
• różnice między prozą a wierszem,
• cechy wiersza: rym, wers, zwrotka (strofa),
• osoba mówiąca w utworze lirycznym,
• bohater, czas i miejsce zdarzeń (świat przedstawiony),
• środki stylistyczne: epitet, porównanie, przenośnia, ożywienie, uosobienie,
• komiks,
• literatura: A. Mickiewicz, Powrót taty, Przyjaciele.

2. Nauka o języku:

• wypowiedzenia oznajmujące, pytające, wykrzyknikowe,
• zdanie i równoważnik zdania,
• rzeczownik - pytania, rodzaj i liczba rzeczownika - określanie form,
• przymiotnik - pytania, rodzaj i liczba rzeczownika - określanie form,
• nazwy i pytania przypadków (odmiana rzeczownika i przymiotnika przez przypadki),
• czasownik - pytania, odmiana przez osoby, liczby i czasy,
• bezokolicznik,
• głoska, samogłoska, spółgłoska, litera, sylaba,
• wyrazy bliskoznaczne,
• znaki interpunkcyjne,
• ortografia: pisownia wielką literą, pisownia wyrazów z ó, u, rz, ż,
• rodzaje słowników,
• poprawność językowa,
• język potoczny i literacki.

Klasa V szkoły podstawowej

1. Czytanie tekstu literackiego lub publicystycznego ze zrozumieniem oraz wiedza o literaturze:

• zakres klasy IV,
• cechy wiersza: rym (krzyżowe, parzyste, okalające), wers, zwrotka (strofa),
• podmiot liryczny,
• fikcja fantastyczna i realistyczna,
• narrator, rodzaje narracji,
• bohater, czas i miejsce zdarzeń (świat przedstawiony),
• akapit, kompozycja opowiadania, opis postaci, opis przedmiotu,
• środki stylistyczne: porównanie, epitet, uosobienie, ożywienie, wyraz dźwiękonaśladowczy,
• frazeologizmy (mity greckie),
• powieść,
• mit,
• literatura: mity greckie: o Prometeuszu, o Syzyfie, o Demeter i Korze, o Dedalu i Ikarze.

2. Nauka o języku:

• zakres klasy IV,
• odmienne i nieodmienne części mowy (czasownik, rzeczownik, przymiotnik, przysłówek, liczebnik),
• odmiana czasownika przez liczby, czasy, osoby,
• odmiana rzeczownika i przymiotnika przez przypadki,
• stopniowanie przymiotnika i przysłówka,
• liczebniki główne, porządkowe, zbiorowe i ułamkowe,
• różne rodzaje podmiotów,
• różne rodzaje orzeczeń,
• określanie form wyrazów odmiennych,
• podstawowe zasady ortografii i interpunkcji,
• poprawność językowa,
• język potoczny i literacki.

Klasa VI szkoły podstawowej

1. Czytanie tekstu literackiego lub publicystycznego ze zrozumieniem oraz wiedza o literaturze:

• zakres klasy V,
• powieść - rodzaje powieści, baśń, bajka, legenda, wiersz wolny,
• narrator, narracja i rodzaje narracji,
• fabuła, akcja, wątek (główny i poboczny), epizod,
• budowa wiersza; rodzaje rymów (dokładne, niedokładne, męskie, żeńskie, parzyste, krzyżowe, okalające),
• podmiot liryczny, obraz poetycki,
• środki stylistyczne: porównanie, epitet, uosobienie, przenośnia, wyraz dźwiękonaśladowczy, apostrofa,
• literatura: Edmund Niziurski, Sposób na Alcybiadesa.

2. Nauka o języku:

• zakres klasy V,
• części mowy: czasownik, rzeczownik, przymiotnik, przysłówek, przyimek (wyrażenie przyimkowe), spójnik, liczebnik (zbiorowy, ułamkowy, porządkowy, główny), zaimek,
• forma osobowa czasownika (osoba, liczba, czas, strona, tryb),
• czasowniki dokonane i niedokonane,
• czynna i bierna konstrukcja zdania,
• nieosobowe formy czasownika,
• stopniowanie przymiotnika i przysłówka,
• części zdania: podmiot (rodzaje podmiotów), orzeczenie czasownikowe i imienne, przydawka, dopełnienie, okoliczniki,
• zdania złożone współrzędnie i podrzędnie,
• formy wypowiedzi: dziennik, wywiad, opis postaci,
• związki frazeologiczne (Biblia, mitologia).

Klasa VII szkoły podstawowej

1. Czytanie tekstu literackiego lub publicystycznego ze zrozumieniem oraz wiedza o literaturze:

• zakres klasy VI,
• gatunki literackie: bajka (morał, alegoria), przypowieść, powieść (rodzaje, świat przedstawiony), ballada, pieśń, fraszka, tren, satyra, sonet, komedia, tragedia,
• symbol, apostrofa, wyrazy dźwiękonaśladowcze, powtórzenie (anafora), epitet, metafora, porównanie, animizacja, personifikacja,
• rodzaj literacki: epika, dramat, liryka,
• rodzaje narracji,
• wiedza o teatrze,
• podstawowe informacje biograficzne o A. Mickiewiczu,
• literatura: A. Mickiewicz, Reduta Ordona, Śmierć Pułkownika, Świtezianka.

2. Nauka o języku:

• zakres klasy VI,
• części mowy: rzeczownik, przymiotnik, przysłówek, przyimek (wyrażenie przyimkowe), spójnik, zaimek (podział), liczebniki (główne, porządkowe, zbiorowe), partykuła, wykrzyknik,
• czasownik - aspekt, strona czynna i bierna, czasowniki przechodnie i nieprzechodnie,
• nieosobowe formy czasownika: imiesłowy (imiesłowowy równoważnik zdania), zakończone na -no, -to, bezokolicznik,
• odmiana poszczególnych części mowy,
• podmiot - rodzaje podmiotu,
• zdania bezpodmiotowe,
• orzeczenie czasownikowe i imienne,
• części zdania: przydawka, dopełnienie, okolicznik,
• związki wyrazów (zgody, rządu, przynależności),
• zdania współrzędnie i podrzędnie złożone - typy,
• głoski ustne, nosowe, dźwięczne, bezdźwięczne, miękkie, twarde,
• upodobnienia i uproszczenia fonetyczne,
• akcent wyrazowy,
• stosowanie zasad poprawności językowej.

Klasa VIII szkoły podstawowej

1. Czytanie tekstu literackiego lub publicystycznego ze zrozumieniem oraz wiedza o literaturze:

• zakres klasy VII,
• literatura piękna, naukowa, popularnonaukowa, literatura faktu,
• rodzaje komizmu,
• ironia,
• gatunki: pieśń, tren, elegia, epos (epopeja), powieść (gatunki), opowiadanie, nowela,
• J. Kochanowski (ogólnie o twórczości),
• środki stylistyczne,
• liryka, typy liryki,
• aforyzm,
• literatura: J. Kochanowski pieśni: XX/ Miło szaleć, kiedy czas po temu/ Pieśń XXV /Czego chcesz od nas Panie/, Pieśń XIV / Wy, którzy Pospolitą Rzeczą władacie/.

2. Nauka o języku:

• zakres klasy VII,
• mowa zależna i niezależna,
• budowa słowotwórcza wyrazu; wyraz podstawowy i pochodny,
• podstawa słowotwórcza, formant,
• zrosty i złożenia,
• skróty i skrótowce,
• polszczyzna ogólna,
• dialekt, gwara, język środowiskowy i zawodowy,
• język literacki i potoczny,
• archaizmy i neologizmy,
• synonimy, homonimy, antonimy, wyrazy wieloznaczne, eufemizmy, zapożyczenia,
• treść i zakres wyrazu,
• etyka słowa, manipulacja językowa,
• fakt i opinia,
• rodzaje stylu.