Język polski

Zakres tematyczny – PINGWIN

Na każdym poziomie edukacji obowiązuje zasada kumulatywności - wiedza i umiejętności zdobyte we wcześniejszych latach muszą być kontynuowane i rozwijane, zgodnie z podstawą programową. Oznacza to, że zagadnienia omawiane we wcześniejszych klasach mogą pojawić się również w testach na późniejszych etapach nauki.

Klasa IV szkoły podstawowej

1. Czytanie tekstu literackiego lub publicystycznego ze zrozumieniem oraz wiedza o literaturze:
   • baśń, legenda, opowiadanie,
   • cechy wiersza: rym, rytm, wers, strofa,
   • epitet, porównanie, przenośnia (metafora),
   • fikcja literacka,
   • autor, narrator, bohater, czas i miejsce zdarzeń,
   • wydarzenia, postacie i przedmioty fantastyczne i realistyczne,
   • literatura: René Goscinny, Jean-Jacques Sempé, Mikołajek - wybór (Rosół, Wizytacja, Rower, Zachorowałem, Reks, Palę Cygaro).
2. Nauka o języku:
   • głoska, litera, sylaba,
   • wypowiedzenia oznajmujące, pytające, rozkazujące,
   • komunikat, nadawca, odbiorca,
   • rzeczownik - rodzaj, liczba, przypadek,
   • przymiotnik - rodzaj (w l. poj. i mnogiej), liczba, przypadek,
   • czasownik - rozpoznawanie w tekście,
   • alfabet, głoska, samogłoska, spółgłoska, litera, sylaba, przenoszenie wyrazu,
   • wyraz bliskoznaczny,
   • rodzina wyrazów, wyrazy pokrewne,
   • akapit, opis postaci, opis przedmiotu,
   • pisownia wyrazów z ó, u, rz, ż, ch, h,
   • wielka i mała litera,
   • znaki interpunkcyjne,
   • stosowanie zasad poprawności językowej,
   • język potoczny i literacki.

Klasa V szkoły podstawowej

1. Czytanie tekstu literackiego lub publicystycznego ze zrozumieniem oraz wiedza o literaturze:
   • zakres klasy IV,
   • gatunki literackie: powieść, baśń, opowiadanie, legenda, mit (cechy),
   • podmiot liryczny, obraz poetycki,
   • rym, rytm, strofa, zwrotka, wers,
   • porównanie, przenośnia (metafora), ożywienie, uosobienie, onomatopeja, epitet,
   • narracja pierwszoosobowa, trzecioosobowa,
   • bezpośredni zwrot do adresata,
   • literatura: Carlo Collodi, Pinokio.
2. Nauka o języku:
   • zakres klasy IV,
   • zdanie, równoważnik zdania,
   • zdanie pojedyncze i złożone,
   • przysłówek, przyimek, wyrażenie przyimkowe, spójnik,
   • czasownik - osoby, liczby, czasy, rodzaje, tryby,
   • forma osobowa i nieosobowa czasownika; formy zakończone na -no i -to, konstrukcje czasownika ze słowem się, bezokolicznik,
   • podmiot, orzeczenie,
   • spółgłoski miękkie i twarde,
   • nazwy własne i pospolite,
   • formy wypowiedzi: list, zaproszenie, podziękowanie, ogłoszenie,
   • pisownia nie z różnymi częściami mowy; pisownia cząstki by,
   • język potoczny i literacki ,
   • pisownia ó, ż, rz niewymienne,
   • nieodmienne części mowy: wykrzyknik i partykuła.

Klasa VI szkoły podstawowej

1. Czytanie tekstu literackiego lub publicystycznego ze zrozumieniem oraz wiedza o literaturze:
   • zakres klasy V,
   • gatunki literackie: powieść - świat przedstawiony utworu, mit, nowela (cechy),
   • rymy dokładne i niedokładne,
   • powtórzenie, anafora, uosobienie, ożywienie, porównanie, onomatopeja,
   • dialog, monolog,
   • narracja pierwszoosobowa, trzecioosobowa,
   • popularne związki frazeologiczne związane z mitologią grecką,
   • literatura: Barbara Kosmowska, Paweł Beręsewicz i inni, Gorzka czekolada i inne opowiadania o ważnych sprawach.
2. Nauka o języku:
   • zakres klasy V,
   • synonimy, antonimy, wyrazy obcego pochodzenia,
   • rzeczowniki własne i pospolite,
   • rzeczowniki o nieregularnej odmianie, rzeczowniki nieodmieniające się,
   • rzeczowniki występujące tylko w liczbie pojedynczej i tylko w liczbie mnogiej,
   • stopniowanie przymiotnika i przysłówka,
   • liczebniki główne, porządkowe, zbiorowe - odmiana,
   • czasowniki dokonane i niedokonane,
   • strona czynna i bierna czasownika,
   • podmiot, orzeczenie, przydawka, dopełnienie, okolicznik,
   • rodzina wyrazów, wyrazy pokrewne,
   • formy literackie: powieść, opowiadanie, mit,
   • interpunkcja zdania pojedynczego,
   • język potoczny i literacki,
   • czym jest adaptacja utworu literackiego,
   • argumenty odnoszące się do faktów i do emocji,
   • typy komunikatu: literacki, informacyjny, reklamowy.

Klasa VII szkoły podstawowej

1. Czytanie tekstu literackiego lub publicystycznego ze zrozumieniem oraz wiedza o literaturze:
   • zakres klasy VI,
   • gatunki literackie: ballada, satyra, przypowieść, powieść (rodzaje, świat przedstawiony), opowiadanie, nowela, komedia,
   • apostrofa, wyrazy dźwiękonaśladowcze, powtórzenie, anafora,
   • rodzaj literacki: liryka, epika, dramat,
   • gatunki liryki: fraszka, pieśń, tren, sonet, komedia, tragedia,
   • literatura: Marcus Zusak, Złodziejka książek.
2. Nauka o języku:
   • zakres klasy VI,
   • części mowy, rzeczowniki o nietypowej odmianie,
   • interpunkcja, przecinek przed spójnikami,
   • strona czynna i bierna czasownika,
   • partykuła, wykrzyknik,
   • podmiot - rodzaje podmiotu,
   • zdania bezpodmiotowe,
   • zdania współrzędnie złożone - typy,
   • orzeczenie czasownikowe i imienne,
   • związki frazeologiczne,
   • archaizm, neologizm,
   • głoski ustne, nosowe, dźwięczne, bezdźwięczne,
   • akcent wyrazowy,
   • poprawność językowa.

Klasa VIII szkoły podstawowej

1. Czytanie tekstu literackiego lub publicystycznego ze zrozumieniem oraz wiedza o literaturze:
   • zakres klasy VII,
   • literatura piękna, naukowa, popularnonaukowa,
   • rodzaje literackie: epika, liryka, dramat,
   • gatunki: komedia, tragedia, fraszka, pieśń, sonet, ballada, satyra, bajka, literatura faktu,
   • środki stylistyczne, w tym anafora, apostrofa,
   • literatura: Agatha Christie, I nie było już nikogo.
2. Nauka o języku:
   • zakres klasy VII,
   • imiesłowy, imiesłowowy równoważnik zdania,
   • zdania podrzędnie złożone - typy,
   • mowa zależna i niezależna,
   • strona czynna i bierna, czasowniki przechodnie i nieprzechodnie,
   • budowa słowotwórcza wyrazu; wyraz podstawowy i pochodny, typy formantów,
   • skróty i skrótowce,
   • polszczyzna ogólna,
   • dialekt, gwara, język środowiskowy,
   • język literacki i potoczny,
   • etyka słowa,
   • fakt i opinia,
   • rodzaje stylu,
   • poprawność językowa.

Zakres tematyczny – PANDA

Na każdym poziomie edukacji obowiązuje zasada kumulatywności - wiedza i umiejętności zdobyte we wcześniejszych latach muszą być kontynuowane i rozwijane, zgodnie z podstawą programową. Oznacza to, że zagadnienia omawiane we wcześniejszych klasach mogą pojawić się również w testach na późniejszych etapach nauki.

Klasa IV szkoły podstawowej

1. Czytanie tekstu literackiego lub publicystycznego ze zrozumieniem oraz wiedza o literaturze:
   • cechy wiersza: rym, wers, zwrotka (strofa), podmiot liryczny,
   • środki stylistyczne: epitet, porównanie, uosobienie,
   • dialog, narracja pierwszoosobowa i trzecioosobowa,
   • wydarzenia realistyczne i fantastyczne,
   • bohater, czas i miejsce zdarzeń,
   • opowiadanie twórcze i odtwórcze, zaproszenie, ogłoszenie,
   • literatura: Andrzej Maleszka, Magiczne Drzewo. Czerwone krzesło (wyd. Znak Emoticon).
2. Nauka o języku:
   • wypowiedzenia oznajmujące, pytające, wykrzyknikowe,
   • zdanie i równoważnik zdania,
   • rzeczownik - pytania, rodzaj, liczba, przypadek,
   • przymiotnik - pytania, rodzaj, liczba, przypadek,
   • nazwy i pytania przypadków,
   • czasownik - pytania, odmiana przez osoby, liczby i czasy, bezokolicznik,
   • głoska, samogłoska, spółgłoska, litera, sylaba,
   • wyrazy bliskoznaczne,
   • znaki interpunkcyjne,
   • ortografia: pisownia wielką literą, pisownia wyrazów z ó, u, rz, ż,
   • poprawność językowa,
   • język potoczny i literacki.

Klasa V szkoły podstawowej

1. Czytanie tekstu literackiego lub publicystycznego ze zrozumieniem oraz wiedza o literaturze:
   • zakres klasy IV,
   • cechy wiersza: rym (dokładny/niedokładny), wers, zwrotka (strofa),
   • autor a podmiot liryczny,
   • fikcja fantastyczna i realistyczna,
   • świat przedstawiony,
   • akapit, kompozycja opowiadania, opis postaci, opis przedmiotu, list,
   • środki stylistyczne: porównanie, epitet, uosobienie, ożywienie, wyraz dźwiękonaśladowczy, przenośnia,
   • frazeologizmy (mity greckie),
   • powieść, mit,
   • literatura: E. Nowak, Pajączek na rowerze (wyd. GREG).
2. Nauka o języku:
   • zakres klasy IV,
   • odmienne i nieodmienne części mowy (czasownik, rzeczownik, przymiotnik, przysłówek, liczebnik, spójnik, przyimek),
   • odmiana czasownika przez liczby, czasy, osoby, tryby,
   • odmiana rzeczownika i przymiotnika przez przypadki,
   • podmiot, orzeczenie,
   • określanie form wyrazów odmiennych,
   • podstawowe zasady ortografii i interpunkcji,
   • poprawność językowa, związki frazeologiczne zaczerpnięte z mitologii.

Klasa VI szkoły podstawowej

1. Czytanie tekstu literackiego lub publicystycznego ze zrozumieniem oraz wiedza o literaturze:
   • zakres klasy V,
   • powieść - rodzaje powieści, baśń a bajka,
   • fabuła, akcja, wątek (główny i poboczny), epizod, punkt kulminacyjny,
   • budowa wiersza; rodzaje rymów (dokładne, niedokładne; męskie, żeńskie; parzyste, krzyżowe, okalające), wiersz wolny,
   • podmiot liryczny a autor,
   • środki stylistyczne: porównanie, epitet, uosobienie, przenośnia, wyraz dźwiękonaśladowczy, apostrofa, alegoria, symbol, puenta,
   • dziennik a pamiętnik,
   • literatura: Clive Staples Lewis, Opowieści z Narnii. Siostrzeniec czarodzieja (wyd. Instytut Wydawniczy PAX, tłum. Andrzej Polkowski).
2. Nauka o języku:
   • zakres klasy V,
   • części mowy: rzeczownik, przymiotnik, przysłówek, przyimek (wyrażenie przyimkowe), spójnik, liczebnik (zbiorowy, ułamkowy, porządkowy, główny), zaimek, wykrzyknik, partykuła, czasownik - odmiana, forma osobowa i nieosobowa,
   • stopniowanie przymiotnika i przysłówka,
   • części zdania: podmiot (rodzaje podmiotów), orzeczenie czasownikowe, przydawka, dopełnienie, okolicznik,
   • zdania złożone współrzędnie i podrzędnie,
   • związki frazeologiczne (nie tylko z Biblii i mitologii),
   • zasady interpunkcji i ortografii.

Klasa VII szkoły podstawowej

1. Czytanie tekstu literackiego lub publicystycznego ze zrozumieniem oraz wiedza o literaturze:
   • zakres klasy VI,
   • gatunki literackie: bajka (morał, alegoria), przypowieść, powieść (rodzaje powieści, świat przedstawiony), pieśń, fraszka, tren, komedia, tragedia,
   • symbol, apostrofa, wyrazy dźwiękonaśladowcze, powtórzenie (anafora), epitet, metafora, porównanie, animizacja, personifikacja,
   • rodzaj literacki: epika, dramat, liryka,
   • rodzaje narracji, dialog, monolog, retrospekcja, archaizm,
   • rozprawka, przemówienie,
   • literatura: Irena Jurgielewiczowa, Ten obcy (wyd. Nasza Księgarnia).
2. Nauka o języku:
   • zakres klasy VI,
   • części mowy: rzeczownik, przymiotnik, przysłówek, przyimek (wyrażenie przyimkowe), spójnik, zaimek (podział), liczebniki (główne, porządkowe, zbiorowe), partykuła, wykrzyknik,
   • czasownik - aspekt, strona czynna i bierna, czasowniki przechodnie i nieprzechodnie, nieosobowe formy czasownika: imiesłowy (imiesłowowy równoważnik zdania), zakończone na -no, -to, bezokolicznik,
   • odmiana poszczególnych części mowy,
   • podmiot - rodzaje podmiotu, orzeczenie czasownikowe i imienne,
   • drugorzędne części zdania: przydawka, dopełnienie, okolicznik,
   • zdania współrzędnie i podrzędnie złożone - tylko umieć odróżnić,
   • wykres zdania pojedynczego i złożonego,
   • akcent wyrazowy, intonacja,
   • stosowanie zasad poprawności językowej, błędne użycie związków frazeologicznych,
   • interpunkcja i ortografia - pisownia wyrazów z ó, u, rz, ż, ch, h, wielka i mała litera (nazwy własne i pospolite, pisownia nazw świąt i obyczajów, nazw mieszkańców), łączna i rozdzielna pisownia - nie z różnymi częściami mowy.

Klasa VIII szkoły podstawowej

1. Czytanie tekstu literackiego lub publicystycznego ze zrozumieniem oraz wiedza o literaturze:
   • zakres klasy VII,
   • rodzaje literackie: liryka, epika, dramat,
   • gatunki literackie oprócz terminów z kl. 7. - epopeja, ballada,
   • ironia, przerzutnia, retrospekcja, eufemizm, inwokacja, anafora,
   • wywiad, CV, list motywacyjny,
   • literatura: Agata Christie, Pięć małych świnek (Wydawnictwo Dolnośląskie, tłum. Izabela Kulczycka-Dąmbska).
2. Nauka o języku:
   • zakres klasy VII,
   • mowa zależna i niezależna,
   • budowa słowotwórcza wyrazu; wyraz podstawowy i pochodny, formant,
   • zrosty i złożenia, skróty i skrótowce,
   • dialekt, gwara, język środowiskowy i zawodowy,
   • język literacki i potoczny,
   • synonimy, homonimy, antonimy, wyrazy wieloznaczne, eufemizmy, zapożyczenia,
   • etyka słowa, manipulacja językowa, reklama, fakt i opinia,
   • rodzaje stylu.